Định nghĩa, phân loại thay khớp vai
Thay khớp vai là tình trạng thay toàn bộ hoặc một phần của khớp vai bằng khớp nhân tạo.
Phân loại:
- Thay toàn bộ ổ chảo xương bả vai và đầu xương cánh tay gọi là thay khớp vai toàn phần
- Thay một phần trong khớp vai như đầu xương cánh tay hoặc chỉ thay ổ chảo xương bả vai gọi là thay bán phần khớp vai.
- Khớp vai nhân tạo đảo ngược: người ta biến đầu xương cánh tay thành ổ chảo ( giải phẫu bình thường của chúng là hình cầu), ổ chảo xương bả vai biến thành chỏm hình cầu (giải phẩu thường của chúng là hình lõm). Với cấu tạo ngược như vậy hạn chế được tổn thương các gân cơ chóp xoay.
Các biến chứng hay gặp sau thay khớp vai bao gồm: trật khớp vai, nhiễm trùng, hạn chế tầm vận động khớp vai, gãy xương, lỏng khớp.
Khám và chẩn đoán
Hỏi bệnh:
Hỏi người bệnh hoàn cảnh phải thay khớp, tiền sử bệnh mạch máu hay ung thư…, thời gian thay khớp vai, có biến chứng nào xuất hiện, xem bệnh nhân có đau khớp vai và vùng xung quanh khớp nhân tạo.
Khám lâm sàng
- Nhìn khớp vai có cân đối so với khớp vai bên đối diện
- Cử động khớp vai theo tầm vận động xem có hạn chế, đo tầm vận động khớp xem tầm độ của khớp vai theo các mặt phẳng.
Chỉ định xét nghiệm:
Ngoài các xét nghiệm cơ bản về máu, X-Quang tim phổi, cần có các xét nghiệm chuyên khoa như chụp X-Quang khớp vai tư thế thẳng, nghiêng.
Chẩn đoán xác định:
Dựa theo tiền sử bệnh, giấy ra viện của bệnh viện đã phẫu thuật và chụp XQuang khớp vai thấy hình ảnh khớp vai nhân tạo.
Chẩn đoán nguyên nhân thay khớp vai
Nguyên nhân chấn thương trực tiếp hay gián tiếp, gây dập nát khớp vai không thể bảo tồn khớp vai
Nguyên nhân do bệnh lý: bệnh tắc mạch máu gây hoại tử các phần khớp vai, ung thư xương khớp liên quan đến khớp vai
Phục hồi chức năng và điều trị tại HTC
Nguyên tắc phục hồi chức năng và điều trị
- Bảo vệ khớp vai mới thay, bảo vệ gân cơ phải can thiệp trong khi phẫu thuật để đảm bảo gân cơ liền tốt sau phẩu thuật
- Giảm đau, giảm phù nề
- Chống kết dính tại khớp
- Làm giảm sự kéo giãn dây chằng, bao khớp
- PHCN tầm vận động khớp vai tối đa có thể, duy trì tầm vận động khớp khuỷu, khớp cổ tay, bàn tay.
- PHCN sinh hoạt hàng ngày.
Các phương pháp điều trị
- SCCMT (Điều trị cơ HTC) giúp giải quyết sự căng cứng cơ, tăng quá trình tuần hoàn, trao đổi chất, phục hồi cấu trúc cơ vùng lân cận, cử động khớp dễ dàng hơn
- Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng với thiết bị hiện đại giúp giảm viêm, giảm đau, tăng cường tuần hoàn, tăng tái tạo mạch máu, giảm các triệu chứng đau, tăng sinh tế bào, ổn định tổ chức phần mềm
- REHAB: giúp cải thiện tầm vận động, tăng trương lực cơ quanh khớp
