Sau khi phẫu thuật chóp xoay khớp vai việc phục hồi chức năng là vô cùng quan trọng. Nó không chỉ giúp bệnh nhân giảm các triệu chứng mà còn lấy lại biên độ vận động cho người bệnh.
Vị trí, chức năng của chóp xoay khớp vai
Chóp xoay (Rotator cuff) là nhóm gồm 4 cơ của khớp vai theo thứ tự từ trước ra sau đó là : cơ dưới vai, cơ trên gai, cơ dưới gai và cơ tròn bé. Nhóm các cơ nâng có tác dụng giữ vững khớp vai một phần không cho trật khớp và có nhiệm vụ cử động khớp vai. Chóp xoay khớp vai dễ bị viêm và đứt do khớp vai được sử dụng nhiều hoặc do chấn thương. Chóp xoay có thể bị rách ở bất kỳ vị trí nào nhưng hay gặp rách cơ trên gai.
Các nguyên nhân gây viêm hay đứt chóp xoay:
- Yếu tố cơ học (cử động của gân cơ trên gai).
- Yếu tố mạch máu (giảm tưới máu).
- Bệnh lý thoái hóa chóp xoay (viêm màng hoạt dịch gân gấp, bệnh lý gân thoái hóa,rách chóp xoay do dinh dưỡng chóp xoay).
Khám và chuẩn đoán viêm hay đứt chóp xoay
1. Hỏi bệnh
Khi có viêm hay rách chóp xoay, triệu chứng đầu tiên là đau ở vùng vai: cơn đau có đặc điểm lan lên cổ, lan xuống cánh tay. Đau vào ban đêm, đau khi nằm nghiêng bên vai đau. Bệnh lâu ngày dẫn đến rách chóp xoay làm bệnh nhân cử động vai khó khăn.
2. Khám và lượng giá chức năng
Khi rách chóp xoay nặng,bệnh nhân không thể giơ tay lên đầu được hoặc khi giơ tay lên đầu được nhưng khi hạ xuống sẽ rơi tay đột ngột.
3. Chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng
Chụp XQ, chụp MRI hoặc chụp CT có bơm thuốc cản quang.
4. Chẩn đoán xác định
Hình ảnh rách chóp xoay trên CT hoặc MRI.
Phục hồi chức năng sau phẫu thuật chóp xoay khớp vai ở HTC
Nguyên tắc phục hồi chức năng và điều trị là can thiệp sớm và tùy theo giai đoạn
Giai đoạn I: Tuần 1 sau phẫu thuật
- Kiểm soát sưng nề và giảm đau.
- Bảo vệ và tránh làm hỏng các mũi khâu trong khớp.
- Bắt đầu vận động nhẹ nhàng tay và vai.
Giai đoạn II: Từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 5 sau phẫu thuật:
- Tiếp tục treo tay đến 4 tuần. Bắt đầu tập vận động chủ động khớp vai : Đưa tay ra trước, ra sau, xoay trong, xoay ngoài khớp vai.
- Tập vận động thụ động lấy lại tầm vận động khớp vai với cường độ tăng dần: Tập gập duỗi, dạng, khép vai. Tránh xoay ngoài quá mức, chỉ tập chủ động.
- Tập mạnh sức cơ cánh tay với bài tập có sức cản.
Giai đoạn III: Từ tuần thứ 5 đến tuần thứ 8
- Bảo vệ khớp vai, tránh các động tác quá mức cho dây chằng.
- Tăng dần biên độ vận động khớp vai.
- Bắt đầu các bài tập thể lực.
Giai đoạn IV: Từ tuần thứ 8 đến tuần 12 sau mổ
- Giữ an toàn cho khớp vai sau mổ.
- Phục hồi lại tất cả các biên độ vận động của khớp vai.
- Tiếp tục tập luyện sức cơ vai.
Các phương pháp đưa vào điều trị
- SCCMT (Điều trị cơ HTC) giúp giải quyết sự căng cứng cơ, tăng quá trình tuần hoàn, trao đổi chất, phục hồi cấu trúc cơ vùng lân cận, cử động khớp dễ dàng hơn
- Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng với thiết bị hiện đại giúp giảm viêm, giảm đau, tăng cường tuần hoàn, tăng tái tạo mạch máu, giảm các triệu chứng đau, tăng sinh tế bào, ổn định tổ chức phần mềm
- REHAB: giúp cải thiện tầm vận động, tăng trương lực cơ quanh khớp
